Przybyszewski Stanisław: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzył nową stronę „{{Infobox-zdjecie | image = https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1c/Stanis%C5%82aw_Przybyszewski.PNG | zrodlo = https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Stanis...”) |
|||
(Nie pokazano 4 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 13: | Linia 13: | ||
== Biografia == | == Biografia == | ||
− | Polski pisarz, poeta, dramaturg, nowelista okresu Młodej Polski, skandalista, przedstawiciel cyganerii krakowskiej i nurtu polskiego dekadentyzmu. Okrzyknięty za życia legendą, stał się bohaterem wielu plotek i anegdot (opisywanych m.in. przez Tadeusza Boya-Żeleńskiego i Stanisława Brzozowskiego) | + | Polski pisarz, poeta, dramaturg, nowelista okresu Młodej Polski, skandalista, przedstawiciel cyganerii krakowskiej i nurtu polskiego dekadentyzmu. Okrzyknięty za życia legendą, stał się bohaterem wielu plotek i anegdot (opisywanych m.in. przez Tadeusza Boya-Żeleńskiego i Stanisława Brzozowskiego). Propagator haseł: „sztuka dla sztuki” i „naga dusza”, a także autor manifestu ''Confiteor''. Znaczenie Przybyszewskiego w okresie Młodej Polski wykracza poza fakty życiorysu, a nawet wagę napisanych przezeń tekstów. Na przełomie wieków odgrywał rolę wielkiego animatora życia literackiego, wręcz proroka [http://culture.pl/pl/tworca/stanislaw-przybyszewski]. |
− | Był jednym z tych, którzy kreowali życie berlińskiej bohemy | + | Był jednym z tych, którzy kreowali życie berlińskiej bohemy, otoczony gronem artystów i literatów takich jak August Strindberg, Ola Hansson, Carl Ludwig Schleich, Richard Dehmel, Edvard Munch. Był jednym z założycieli artystyczno literackiego czasopisma “''PAN''”, najważniejszego pisma modernistycznego w Niemczech. Publikował także na łamach gazety “''Die Fackel''” (satyryczna gazeta pisarza i wydawcy Karla Krausa), a także w “''Freie Bühne''” (gazeta literacka wydawnictwa S. Fischer). Pisarską działalność Przybyszewski rozpoczął od studiów i utworów w języku niemieckim. W 1892 r. wydał ''Zur Psychologie des Individuums. I. Chopin und Nietzsche. II. Ola Hansson (O psychologii jednostek)'', w 1893 ''Totenmesse'' (Msza żałobna, tyt. pol. Requiem Aeternam), w 1894 ''Vigilien'' (Wigilie), w 1895 ''De Profundis'', w 1896 ''Im Malstrom'' (W Malstrom), a w 1897 ''Satanskinder'' (Dzieci Szatana). |
− | Po przenosinach do Krakowa w 1898 r. objął redakcję Życia, stając się programowym przywódcą Młodej Polski. W swych płomiennych odezwach głosił kult sztuki jako jedynego i wyłącznego absolutu. Przybyszewski tworzył także dramaty. W większości z nich przewija się wątek konfliktu płci, przedstawiony z nieubłaganym fatalizmem, silnie oddziaływający na odbiorcę nastrojowością sytuacji scenicznych. Obok samej twórczości rozgłos przynosiła mu także atmosfera, jaką wokół siebie wytwarzał | + | Po przenosinach do Krakowa w 1898 r. objął redakcję ''Życia'', stając się programowym przywódcą Młodej Polski. W swych płomiennych odezwach głosił kult sztuki jako jedynego i wyłącznego absolutu. Przybyszewski tworzył także dramaty. W większości z nich przewija się wątek konfliktu płci, przedstawiony z nieubłaganym fatalizmem, silnie oddziaływający na odbiorcę nastrojowością sytuacji scenicznych. Obok samej twórczości rozgłos przynosiła mu także atmosfera, jaką wokół siebie wytwarzał. Przez Strindberga nazywany był „genialnym Polakiem” („der geniale Pole”) i wpłynął na niemiecką literaturę ostatniego dziesięciolecia XIX wieku jak mało kto. Każda z jego książek wywoływała gorącą reakcję społeczną - głównie z powodu naruszenia tabu obyczajowego i (zamierzonej) prowokacji moralnej. Powieści i eseje tłumaczone były na wiele języków (m.in. angielski, włoski, rosyjski, czeski, bułgarski, serbsko-chorwacki, jidisz) i wywarły duży wpływ na literaturę tego okresu - szczególnie skandynawską i środkowoeuropejską [http://culture.pl/pl/tworca/stanislaw-przybyszewski]. |
− | Z szerszą biografią można zapoznać się na [https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Przybyszewski Wikipedii] | + | Z szerszą biografią można zapoznać się na [https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Przybyszewski Wikipedii]. Wykorzystano materiały z serwisu [http://culture.pl/pl/tworca/stanislaw-przybyszewski Culture.pl]. |
== Kluczowe wydarzenia == | == Kluczowe wydarzenia == | ||
* 1889 - podjął studia architektoniczne, a rok później medyczne. Żadnego z tych kierunków nie ukończył, ponieważ za kontakty z ruchem robotniczym został aresztowany a w rezultacie ostatecznie wydalony z uczelni w 1893 roku | * 1889 - podjął studia architektoniczne, a rok później medyczne. Żadnego z tych kierunków nie ukończył, ponieważ za kontakty z ruchem robotniczym został aresztowany a w rezultacie ostatecznie wydalony z uczelni w 1893 roku | ||
− | * | + | * maj 1891 - związał się z przyjaciółką z Wągrowca Martą Foerder. Miał z nią troje dzieci: Bolesława (ur. 22 lutego 1892), Mieczysławę (ur. 14 listopada 1892) i Janinę (ur. w lutym 1895), których losem i wychowaniem się nie interesował. 9 czerwca 1896 Marta Foerder nie mogąc liczyć na miłość i wsparcie Przybyszewskiego, popełniła samobójstwo będąc w ciąży z czwartym dzieckiem. Ich synem zaopiekowała się matka Przybyszewskiego, dziewczynki zostały oddane do przytułku |
* 1893 - Przybyszewski poznał i poślubił Norweżkę Dagny Juel – pianistkę, córkę lekarza z Kongsvinger. Razem stworzyli parę, która skupiała wokół siebie artystów berlińskiej cyganerii. W latach 1893–1897 mieszkali na zmianę w Berlinie i Kongsvinger. Z tego związku miał dwoje dzieci: Zenona i córkę Ivi (ur. 3 października 1897). Dagny porzuciła męża w 1900 r | * 1893 - Przybyszewski poznał i poślubił Norweżkę Dagny Juel – pianistkę, córkę lekarza z Kongsvinger. Razem stworzyli parę, która skupiała wokół siebie artystów berlińskiej cyganerii. W latach 1893–1897 mieszkali na zmianę w Berlinie i Kongsvinger. Z tego związku miał dwoje dzieci: Zenona i córkę Ivi (ur. 3 października 1897). Dagny porzuciła męża w 1900 r | ||
− | * 1899 - nawiązał romans z malarką Anielą Pająkówną, z którą miał jedno dziecko – córkę Stanisławę (1901–1935) | + | * 1899 - nawiązał romans z malarką Anielą Pająkówną, z którą miał jedno dziecko – córkę [[Przybyszewska Stanisława|Stanisławę]] (1901–1935) |
* 1899 - odwiedził we Lwowie Jana Kasprowicza, którego żona Jadwiga (1869–1927) zafascynowana twórczością Przybyszewskiego porzuciła męża i córki by dzielić życie ze Stanisławem. Zamieszkali w Warszawie. W tym czasie pisarz często wyjeżdżał do Rosji, gdzie cieszył się dużą popularnością. | * 1899 - odwiedził we Lwowie Jana Kasprowicza, którego żona Jadwiga (1869–1927) zafascynowana twórczością Przybyszewskiego porzuciła męża i córki by dzielić życie ze Stanisławem. Zamieszkali w Warszawie. W tym czasie pisarz często wyjeżdżał do Rosji, gdzie cieszył się dużą popularnością. | ||
* 1905 - po wybuchu rewolucji, przenieśli się z Jadwigą do Torunia, gdzie Przybyszewski poddał się kuracji odwykowej (był alkoholikiem). Problem alkoholowy nękał go jednak z przerwami do końca życia. | * 1905 - po wybuchu rewolucji, przenieśli się z Jadwigą do Torunia, gdzie Przybyszewski poddał się kuracji odwykowej (był alkoholikiem). Problem alkoholowy nękał go jednak z przerwami do końca życia. | ||
Linia 33: | Linia 33: | ||
* listopad 1924 - zamieszkał na Zamku Królewskim w małym mieszkaniu z pracownią, po latach tułaczki w innych miastach | * listopad 1924 - zamieszkał na Zamku Królewskim w małym mieszkaniu z pracownią, po latach tułaczki w innych miastach | ||
* 23 listopada 1927 - zmarł w Jarontach | * 23 listopada 1927 - zmarł w Jarontach | ||
+ | |||
+ | == Ciekawostki == | ||
+ | Wszystkie powieści prezentowały zasadniczo ten sam typ bohaterów: wybitnych indywidualistów niszczonych przez świat społeczny i własne wewnętrzne demony, skazanych na zagładę. Przedstawiał ich autor w ekstremalnych, często patologicznych stanach psychicznych (alkoholizm, zazdrość, niszcząca miłość...) [http://culture.pl/pl/tworca/stanislaw-przybyszewski]. | ||
== Źródło horoskopu == | == Źródło horoskopu == | ||
− | Przewodnik "Polska Niezwykła": ''W Łojewie 7 maja 1868 roku o godzinie drugiej po południu przyszedł na świat Stanisław Przybyszewski, znany polski pisarz, poeta, dramaturg, nowelista okresu Młodej Polski.'' [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/26354,lojewo-miejsce-narodzin-stanislawa-przybyszewskiego.html] | + | Przewodnik "Polska Niezwykła": ''W Łojewie 7 maja 1868 roku o godzinie drugiej po południu przyszedł na świat Stanisław Przybyszewski, znany polski pisarz, poeta, dramaturg, nowelista okresu Młodej Polski.'' [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/26354,lojewo-miejsce-narodzin-stanislawa-przybyszewskiego.html]. |
+ | |||
+ | Godzina urodzenia jest również dostępna w opowieści biograficznej o Stanisławie Przybyszewskim, autorstwa prof. Stanisława Helsztyńskiego, nakładem Ludowej Spółdzielni Wydawniczej, cyt: "''Dorota Grąbczewska urodziła Józefowi Przybyszewskiemu czterech synów: Wacława (1864), Stanisława, przyszłego pisarza (1868), Michała (1870) i Leona (1879). Stanisław przyszedł na świat 7 maja 1868 o godzinie drugiej po południu''" (brak dokładniejszego określenia źródła - dop. red). Istnieje też trzecie źródło, wskazujące na godzinę urodzenia, ale bez podawania dokumentu, na który się powołano [http://stachu-przybyszewski.pl/2-Biografia.html]. | ||
+ | |||
+ | Informację o źródle dodał i opracował [[Mirosław Czylek]]. | ||
[[Category:Pisarze]] | [[Category:Pisarze]] | ||
[[Category:Poeci]] | [[Category:Poeci]] | ||
[[Category:Tłumacze]] | [[Category:Tłumacze]] | ||
+ | [[Category:Nałogi: alkoholizm]] | ||
+ | [[Category:Liczba małżeństw: 2]] | ||
+ | [[Category:Liczba dzieci: 4 i więcej]] | ||
[[Category:Przerwane studia/brak dyplomu]] | [[Category:Przerwane studia/brak dyplomu]] | ||
[[Category:Celebryci]] | [[Category:Celebryci]] |
Aktualna wersja na dzień 14:52, 8 kwi 2016
Dane | Stanisław Przybyszewski |
---|---|
Data urodzenia | 07.05.1868, godz. 14:00 |
Miejscowość | Łojewo (52°44′N; 18°18′E) |
Strefa czasowa | GMT +1.13 |
Słońce | 18° Barana |
Księżyc | 27° Skorpiona |
Ascendent | 20° Panny |
Biografia
Polski pisarz, poeta, dramaturg, nowelista okresu Młodej Polski, skandalista, przedstawiciel cyganerii krakowskiej i nurtu polskiego dekadentyzmu. Okrzyknięty za życia legendą, stał się bohaterem wielu plotek i anegdot (opisywanych m.in. przez Tadeusza Boya-Żeleńskiego i Stanisława Brzozowskiego). Propagator haseł: „sztuka dla sztuki” i „naga dusza”, a także autor manifestu Confiteor. Znaczenie Przybyszewskiego w okresie Młodej Polski wykracza poza fakty życiorysu, a nawet wagę napisanych przezeń tekstów. Na przełomie wieków odgrywał rolę wielkiego animatora życia literackiego, wręcz proroka [1].
Był jednym z tych, którzy kreowali życie berlińskiej bohemy, otoczony gronem artystów i literatów takich jak August Strindberg, Ola Hansson, Carl Ludwig Schleich, Richard Dehmel, Edvard Munch. Był jednym z założycieli artystyczno literackiego czasopisma “PAN”, najważniejszego pisma modernistycznego w Niemczech. Publikował także na łamach gazety “Die Fackel” (satyryczna gazeta pisarza i wydawcy Karla Krausa), a także w “Freie Bühne” (gazeta literacka wydawnictwa S. Fischer). Pisarską działalność Przybyszewski rozpoczął od studiów i utworów w języku niemieckim. W 1892 r. wydał Zur Psychologie des Individuums. I. Chopin und Nietzsche. II. Ola Hansson (O psychologii jednostek), w 1893 Totenmesse (Msza żałobna, tyt. pol. Requiem Aeternam), w 1894 Vigilien (Wigilie), w 1895 De Profundis, w 1896 Im Malstrom (W Malstrom), a w 1897 Satanskinder (Dzieci Szatana).
Po przenosinach do Krakowa w 1898 r. objął redakcję Życia, stając się programowym przywódcą Młodej Polski. W swych płomiennych odezwach głosił kult sztuki jako jedynego i wyłącznego absolutu. Przybyszewski tworzył także dramaty. W większości z nich przewija się wątek konfliktu płci, przedstawiony z nieubłaganym fatalizmem, silnie oddziaływający na odbiorcę nastrojowością sytuacji scenicznych. Obok samej twórczości rozgłos przynosiła mu także atmosfera, jaką wokół siebie wytwarzał. Przez Strindberga nazywany był „genialnym Polakiem” („der geniale Pole”) i wpłynął na niemiecką literaturę ostatniego dziesięciolecia XIX wieku jak mało kto. Każda z jego książek wywoływała gorącą reakcję społeczną - głównie z powodu naruszenia tabu obyczajowego i (zamierzonej) prowokacji moralnej. Powieści i eseje tłumaczone były na wiele języków (m.in. angielski, włoski, rosyjski, czeski, bułgarski, serbsko-chorwacki, jidisz) i wywarły duży wpływ na literaturę tego okresu - szczególnie skandynawską i środkowoeuropejską [2].
Z szerszą biografią można zapoznać się na Wikipedii. Wykorzystano materiały z serwisu Culture.pl.
Kluczowe wydarzenia
- 1889 - podjął studia architektoniczne, a rok później medyczne. Żadnego z tych kierunków nie ukończył, ponieważ za kontakty z ruchem robotniczym został aresztowany a w rezultacie ostatecznie wydalony z uczelni w 1893 roku
- maj 1891 - związał się z przyjaciółką z Wągrowca Martą Foerder. Miał z nią troje dzieci: Bolesława (ur. 22 lutego 1892), Mieczysławę (ur. 14 listopada 1892) i Janinę (ur. w lutym 1895), których losem i wychowaniem się nie interesował. 9 czerwca 1896 Marta Foerder nie mogąc liczyć na miłość i wsparcie Przybyszewskiego, popełniła samobójstwo będąc w ciąży z czwartym dzieckiem. Ich synem zaopiekowała się matka Przybyszewskiego, dziewczynki zostały oddane do przytułku
- 1893 - Przybyszewski poznał i poślubił Norweżkę Dagny Juel – pianistkę, córkę lekarza z Kongsvinger. Razem stworzyli parę, która skupiała wokół siebie artystów berlińskiej cyganerii. W latach 1893–1897 mieszkali na zmianę w Berlinie i Kongsvinger. Z tego związku miał dwoje dzieci: Zenona i córkę Ivi (ur. 3 października 1897). Dagny porzuciła męża w 1900 r
- 1899 - nawiązał romans z malarką Anielą Pająkówną, z którą miał jedno dziecko – córkę Stanisławę (1901–1935)
- 1899 - odwiedził we Lwowie Jana Kasprowicza, którego żona Jadwiga (1869–1927) zafascynowana twórczością Przybyszewskiego porzuciła męża i córki by dzielić życie ze Stanisławem. Zamieszkali w Warszawie. W tym czasie pisarz często wyjeżdżał do Rosji, gdzie cieszył się dużą popularnością.
- 1905 - po wybuchu rewolucji, przenieśli się z Jadwigą do Torunia, gdzie Przybyszewski poddał się kuracji odwykowej (był alkoholikiem). Problem alkoholowy nękał go jednak z przerwami do końca życia.
- 11 kwietnia 1905 - ślub z Jadwigą w Inowrocławiu
- 1919/1920 - mieszkał w Poznaniu, w gmachu Dyrekcji Poczty, gdzie m.in. tłumaczył pruskie dokumenty pocztowe i sporządzał opracowania urzędowe. W latach 1920–1924 mieszkał w Gdańsku, gdzie pełnił funkcję urzędnika biura tłumaczeń w Dyrekcji Kolei Państwowych
- listopad 1924 - zamieszkał na Zamku Królewskim w małym mieszkaniu z pracownią, po latach tułaczki w innych miastach
- 23 listopada 1927 - zmarł w Jarontach
Ciekawostki
Wszystkie powieści prezentowały zasadniczo ten sam typ bohaterów: wybitnych indywidualistów niszczonych przez świat społeczny i własne wewnętrzne demony, skazanych na zagładę. Przedstawiał ich autor w ekstremalnych, często patologicznych stanach psychicznych (alkoholizm, zazdrość, niszcząca miłość...) [3].
Źródło horoskopu
Przewodnik "Polska Niezwykła": W Łojewie 7 maja 1868 roku o godzinie drugiej po południu przyszedł na świat Stanisław Przybyszewski, znany polski pisarz, poeta, dramaturg, nowelista okresu Młodej Polski. [4].
Godzina urodzenia jest również dostępna w opowieści biograficznej o Stanisławie Przybyszewskim, autorstwa prof. Stanisława Helsztyńskiego, nakładem Ludowej Spółdzielni Wydawniczej, cyt: "Dorota Grąbczewska urodziła Józefowi Przybyszewskiemu czterech synów: Wacława (1864), Stanisława, przyszłego pisarza (1868), Michała (1870) i Leona (1879). Stanisław przyszedł na świat 7 maja 1868 o godzinie drugiej po południu" (brak dokładniejszego określenia źródła - dop. red). Istnieje też trzecie źródło, wskazujące na godzinę urodzenia, ale bez podawania dokumentu, na który się powołano [5].
Informację o źródle dodał i opracował Mirosław Czylek.