Jerzmanowski Erazm

Dane	Erazm Jerzmanowski
Data urodzenia	02.06.1844, godz. 01:00
Miejscowość	Tomisławice (52°29′N 18°30′E)
Strefa czasowa	GMT+1:13
Słońce	12° Bliźniąt
Księżyc	27° Strzelca
Ascendent	20° Ryb

Horoskop Erazma Jerzmanowskiego

Biografia

Powstaniec styczniowy, żołnierz, przemysłowiec, mecenas, działacz społeczny i filantrop, zwany (na równi z Witoldem Zglenickim) „polskim Noblem”.

Tuż po urodzeniu się małego Erazma 2 czerwca 1844 roku nic jednak nie zapowiadało, by mógł w przyszłości kultywować chlubne tradycje. Był tak słaby, że nie dawano mu większych szans na przeżycie [1]. W 1863 wraz z innymi studentami przyłączył się do powstania styczniowego, walczył u boku gen. Mariana Langiewicza. Po upadku powstania, w 1864 został internowany w Galicji i osadzony w twierdzy w Ołomuńcu. Zwolniony, zmuszony do emigracji, wyjechał do Paryża, gdzie podjął studia w Szkole Wyższej Polskiej na Montparnasse. W 1870 walczył jako oficer w wojnie francusko-pruskiej. Po jej zakończeniu podjął pracę inżyniera. W 1873 francuskie przedsiębiorstwo prowadzące eksploatację gazu świetlnego na kontynencie amerykańskim wysyłało go do Stanów Zjednoczonych. Tam Jerzmanowski ożenił się z Amerykanką Anną Koester, a w 1879 otrzymał obywatelstwo amerykańskie. W USA zajmował się sprawami gazyfikacji i produkcji karbidu, opatentował 17 wynalazków w dziedzinie gazownictwa, inwestował. Z czasem Jerzmanowski stał się właścicielem ogromnego majątku, posiadaczem trzeciej co do wielkości fortuny w Stanach Zjednoczonych, a pierwszej wśród Polonii.

W 1896 powrócił ze znaczną fortuną do kraju. Osiadł w Galicji, gdzie zakupił majątek (zespół pałacowo-parkowy) w Krakowie – Prokocimiu. Nie zaprzestał swojej działalności charytatywnej. Wspomagał materialnie chłopów, w szczególności rodziny wielodzietne. Znane są przypadki, kiedy potrzebujących obdarowywał działką ziemi lub materiałem na budowę domu. Wspierał muzeum i skarb narodowy w Raperswilu, ufundował wawelskie witraże autorstwa Mehoffera.

Z szerszą biografią można zapoznać się na Wikipedii i na stronie magazynu Pioneer

Kluczowe wydarzenia

• 17 marca 1989 - powstało w Krakowie–Prokocimiu Towarzystwo Przyjaciół Prokocimia im. E. i A. Jerzmanowskich. W testamencie pozostawionym po jego śmierci był zapis, aby kwotę 1 200 000 koron (365 kg złota) przeznaczyć na utworzenie Fundacji im. śp. Erazma i Anny małżonków Jerzmanowskich dla wybitnych Polaków. Nagrody te otrzymali m.in. Metropolita Krakowski kardynał Stefan Sapieha, Henryk Sienkiewicz, Jan Kasprowicz, Siostra Samuela - Felicjanka Maria Piksa, Ignacy Paderewski, Benedykt Dybowski, Tadeusz Browicz, Aleksander Brückner i w związku z tym został nazwany "Polskim Noblem".
• W 2009 roku, w stulecie śmierci Erazma Jerzmanowskiego, nagrodę imienia jego i jego żony reaktywowano. Otrzymała ją Janina Ochojska. Ostatnim laureatem został Jerzy Owsiak.

Ciekawostki

Będąc u szczytu powodzenia, 52-letni Jerzmanowski zrezygnował z kierowania kompanią gazową i wrócił z Ameryki do Polski, by poświęcić się idei krzewienia oświaty wśród ludu, realizowanej m.in. przez Towarzystwo Szkoły Ludowej w Krakowie. Jego pierwszym prezesem był przyjaciel Jerzmanowskiego, poeta Adam Asnyk [2].

Źródło horoskopu

Metryka urodzenia zamieszczona w piśmie "More Maiorum" (6/2015). Informację dostarczył Wojciech Suchomski.