Jasieński Bruno: Różnice pomiędzy wersjami
Linia 13: | Linia 13: | ||
== Biografia == | == Biografia == | ||
− | Polski poeta pochodzenia żydowskiego, współtwórca polskiego futuryzmu, działacz komunistyczny. Studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, w 1919 roku Jasieński stworzył w Klimontowie teatr amatorski, który w przyklasztornym refektarzu wystawił "Ich czworo" Zapolskiej, Sędziów, a następnie "Wesele" Wyspiańskiego z udziałem chłopów-naturszczyków. Jako student Jasieński zaangażował się w tworzenie ruchu futurystów, współpracował ze Stanisławem Młodożeńcem i Tytusem Czyżewskim. W czasie pobytu w Paryżu (1925-29) podjął próby zbliżenia się do środowisk komunistycznych, lecz po skandalu związanym z opublikowaniem powieści ''Palę Paryż'' został wydalony z Francji. W 1929 roku pojechał w ZSRR. Dzięki staraniom Tomasza Dąbala został entuzjastycznie przyjęty. W dniu przyjazdu do Leningradu witały go tłumy. Od 1934 członek zarządu Związku Pisarzy Radzieckich, współpracował z Literaturą Międzynarodową i Kulturą Mas. W | + | Polski poeta pochodzenia żydowskiego, współtwórca polskiego futuryzmu, działacz komunistyczny. Studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, w 1919 roku Jasieński stworzył w Klimontowie teatr amatorski, który w przyklasztornym refektarzu wystawił "Ich czworo" Zapolskiej, Sędziów, a następnie "Wesele" Wyspiańskiego z udziałem chłopów-naturszczyków. Jako student Jasieński zaangażował się w tworzenie ruchu futurystów, współpracował ze Stanisławem Młodożeńcem i Tytusem Czyżewskim. W 1923 roku poślubił córkę lwowskiego kupca, Klarę Arem. Pieniądze teścia umożliwiły Brunonowi i Karze (w ten bowiem sposób poeta nazywał swoją małżonkę) wyjazd do Paryża [http://histmag.org/Bruno-Jasienski-futurysta-stalinista-6869]. W czasie pobytu w Paryżu (1925-29) podjął próby zbliżenia się do środowisk komunistycznych, lecz po skandalu związanym z opublikowaniem powieści ''Palę Paryż'' został wydalony z Francji. W 1929 roku pojechał w ZSRR. Dzięki staraniom Tomasza Dąbala został entuzjastycznie przyjęty. W dniu przyjazdu do Leningradu witały go tłumy. Od 1934 członek zarządu Związku Pisarzy Radzieckich, współpracował z Literaturą Międzynarodową i Kulturą Mas. |
+ | |||
+ | W roku 1936 Gienrich Jagoda (protektor Jasieńskiego) wypadł z łask Stalina, a w następnym roku został aresztowany. Dla wszystkich współpracowników potężnego szefa NKWD oznaczało to automatyczny wyrok śmierci. Większość z wiernych pretorianów byłego szefa NKWD zostało rozstrzelanych. Tragiczny los spotkał również Jasieńskiego [http://histmag.org/Bruno-Jasienski-futurysta-stalinista-6869]. Został aresztowany, a następnie rozstrzelany przez NKWD. | ||
We wczesnych wierszach z tomiku But w butonierce widać wyraźne wpływy twórczości Igora Siewierianina. Późniejsza twórczość Jasieńskiego w ZSRR przybrała socrealistyczny charakter. | We wczesnych wierszach z tomiku But w butonierce widać wyraźne wpływy twórczości Igora Siewierianina. Późniejsza twórczość Jasieńskiego w ZSRR przybrała socrealistyczny charakter. | ||
− | Z szerszą biografią można zapoznać się na [http://pl.wikipedia.org/wiki/Bruno_Jasie%C5%84ski Wikipedii] | + | Z szerszą biografią można zapoznać się na [http://pl.wikipedia.org/wiki/Bruno_Jasie%C5%84ski Wikipedii] i artykule [http://histmag.org/Bruno-Jasienski-futurysta-stalinista-6869 Bruno Jasieński – futurysta-stalinista]. |
== Kluczowe wydarzenia == | == Kluczowe wydarzenia == | ||
+ | * w roku 1908 - Wiktor Zysman stał się Wiktorem Jasieńskim, z niewyjaśnionych dotychczas powodów [http://histmag.org/Bruno-Jasienski-futurysta-stalinista-6869] | ||
* 13 marca 1920 - założył ze Stanisławem Młodożeńcem i Tytusem Czyżewskim Niezalegalizowany Klub Futurystów Pod Katarynką zwany ''Katarynki'' | * 13 marca 1920 - założył ze Stanisławem Młodożeńcem i Tytusem Czyżewskim Niezalegalizowany Klub Futurystów Pod Katarynką zwany ''Katarynki'' | ||
− | * | + | * kwiecień 1920 - publikuje pierwsze wiersze |
+ | * 1921 - śmierć starszej, ukochanej przez Brunona, siostry (...). Dwudziestoletni poeta zachował się w jedyny znany sobie sposób: napisał wiersz „Pogżeb Reńi” [http://histmag.org/Bruno-Jasienski-futurysta-stalinista-6869] | ||
+ | * ok. 1925 - W wieku 24 lat Wiktor Zysman vel Bruno Jasieński, urodzony w rodzinie luterańskiego Żyda, ochrzczony w obrządku katolickim, oficjalnie odrzucił wiarę i stał się bezwyznaniowcem [http://histmag.org/Bruno-Jasienski-futurysta-stalinista-6869] | ||
* w październiku 1925 - wyjechał do Paryża ze swoją żoną Klarą (ślub: 1923), gdzie pracował jako korespondent polskich gazet: lwowskiego "Wieku Nowego", "Kuriera Lwowskiego" "Gazety Porannej" | * w październiku 1925 - wyjechał do Paryża ze swoją żoną Klarą (ślub: 1923), gdzie pracował jako korespondent polskich gazet: lwowskiego "Wieku Nowego", "Kuriera Lwowskiego" "Gazety Porannej" | ||
* 1929 - po skandalu literackim musi opuścić Francję, osiadł w ZSRR | * 1929 - po skandalu literackim musi opuścić Francję, osiadł w ZSRR | ||
Linia 39: | Linia 44: | ||
[[Category:Dziennikarze]] | [[Category:Dziennikarze]] | ||
[[Category:Polacy za granicą]] | [[Category:Polacy za granicą]] | ||
+ | [[Category:Niewierzący]] | ||
[[Category:Liczba małżeństw: 2]] | [[Category:Liczba małżeństw: 2]] | ||
[[Category:Zmarli poniżej 40 r.ż.]] | [[Category:Zmarli poniżej 40 r.ż.]] |
Wersja z 18:22, 8 kwi 2014
Biografia
Polski poeta pochodzenia żydowskiego, współtwórca polskiego futuryzmu, działacz komunistyczny. Studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, w 1919 roku Jasieński stworzył w Klimontowie teatr amatorski, który w przyklasztornym refektarzu wystawił "Ich czworo" Zapolskiej, Sędziów, a następnie "Wesele" Wyspiańskiego z udziałem chłopów-naturszczyków. Jako student Jasieński zaangażował się w tworzenie ruchu futurystów, współpracował ze Stanisławem Młodożeńcem i Tytusem Czyżewskim. W 1923 roku poślubił córkę lwowskiego kupca, Klarę Arem. Pieniądze teścia umożliwiły Brunonowi i Karze (w ten bowiem sposób poeta nazywał swoją małżonkę) wyjazd do Paryża [1]. W czasie pobytu w Paryżu (1925-29) podjął próby zbliżenia się do środowisk komunistycznych, lecz po skandalu związanym z opublikowaniem powieści Palę Paryż został wydalony z Francji. W 1929 roku pojechał w ZSRR. Dzięki staraniom Tomasza Dąbala został entuzjastycznie przyjęty. W dniu przyjazdu do Leningradu witały go tłumy. Od 1934 członek zarządu Związku Pisarzy Radzieckich, współpracował z Literaturą Międzynarodową i Kulturą Mas.
W roku 1936 Gienrich Jagoda (protektor Jasieńskiego) wypadł z łask Stalina, a w następnym roku został aresztowany. Dla wszystkich współpracowników potężnego szefa NKWD oznaczało to automatyczny wyrok śmierci. Większość z wiernych pretorianów byłego szefa NKWD zostało rozstrzelanych. Tragiczny los spotkał również Jasieńskiego [2]. Został aresztowany, a następnie rozstrzelany przez NKWD.
We wczesnych wierszach z tomiku But w butonierce widać wyraźne wpływy twórczości Igora Siewierianina. Późniejsza twórczość Jasieńskiego w ZSRR przybrała socrealistyczny charakter.
Z szerszą biografią można zapoznać się na Wikipedii i artykule Bruno Jasieński – futurysta-stalinista.
Kluczowe wydarzenia
- w roku 1908 - Wiktor Zysman stał się Wiktorem Jasieńskim, z niewyjaśnionych dotychczas powodów [3]
- 13 marca 1920 - założył ze Stanisławem Młodożeńcem i Tytusem Czyżewskim Niezalegalizowany Klub Futurystów Pod Katarynką zwany Katarynki
- kwiecień 1920 - publikuje pierwsze wiersze
- 1921 - śmierć starszej, ukochanej przez Brunona, siostry (...). Dwudziestoletni poeta zachował się w jedyny znany sobie sposób: napisał wiersz „Pogżeb Reńi” [4]
- ok. 1925 - W wieku 24 lat Wiktor Zysman vel Bruno Jasieński, urodzony w rodzinie luterańskiego Żyda, ochrzczony w obrządku katolickim, oficjalnie odrzucił wiarę i stał się bezwyznaniowcem [5]
- w październiku 1925 - wyjechał do Paryża ze swoją żoną Klarą (ślub: 1923), gdzie pracował jako korespondent polskich gazet: lwowskiego "Wieku Nowego", "Kuriera Lwowskiego" "Gazety Porannej"
- 1929 - po skandalu literackim musi opuścić Francję, osiadł w ZSRR
- 31 lipca 1937 - aresztowany przez NKWD, 17 września 1938 został skazany na karę śmierci przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR i tego samego dnia rozstrzelany.
Okoliczności śmierci
Okoliczności jego śmierci były nieznane do 1992 roku. Powszechnie sądzono, że został skazany na 15 lat pobytu w obozie pracy, zesłany na Syberię i zmarł w łagrach sowieckich. Tę legendę utrwalała relacja Aleksandra Wata oraz utwór Jacka Kaczmarskiego. Krzysztof Jaworski odnalazł jednak w moskiewskich archiwach dokumenty, z których jednoznacznie wynika, że Jasieński został rozstrzelany 17 września 1938 i pochowany w bezimiennej mogile w Butowie pod Moskwą.
Źródło horoskopu
Treść aktu urodzenia: "21 lipca 1901 r. o godzinie szóstej wieczorem w Urzędzie Stanu Cywilnego w Klimontowie stawił się Jakub Zysman, czterdziestoletni lekarz żyjący w tejże miejscowości i w obecności światków okazał dziecię płci męskiej oświadczając, że urodzone zostało 17 lipca bieżącego roku o trzeciej po południu przez prawowitą jego małżonkę trzydziestoczteroletnią Eufemię Marię z Modzelewskich. Dziecięciu temu przy chrzcie świętym udzielonym tego dnia przez tutejszego księdza nadano imię Wiktor" ze strony http://mkw98.republika.pl/rozdzial1.htm .
Informację dostarczył Mirosław Czylek